Біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і служачых. З 1928 сям'я пражывала ў пасёлку Глуша Бабруйскага раёна. Падчас Вялікай Айчыннай вайны, у 1942 Алесь Адамовіч, вучань сярэдняй школы, — сувязны, з 1943 — баец партызанскага атрада імя Кірава 37-й брыгады імя Пархоменкі Мінскага злучэння. У 1944—1945 па накіраванню ЦШПР (Цэнтральны штаб партызанскага руху) — студэнт Ленінагорскага горна-металургічнага тэхнікума (Алтайскі край). У 1945 вярнуўся ў Беларусь, экстэрнам здаў экзамены за сярэднюю школу. У 1945—1950 вучыўся на філалагічным факультэце БДУ[3], у 1953 скончыў аспірантуру пры ўніверсітэце і працаваў там жа на кафедры беларускай літаратуры. У 1954—1962 і з 1967 — навуковы супрацоўнік, у 1976—1983 — загадчык сектара літаратурных узаемасувязей Інстытута літаратуры імя Янкі Купалы АН БССР. У 1962—1966 вучыўся на Вышэйшых сцэнарных курсах у Маскве[3], у 1964—1966 выкладаў беларускую літаратуру ў Маскоўскім дзяржаўным унівесітэце. З 1966 зноў працаваў у Інстытуце літаратуры АН БССР. У 1982 у складзе дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце XXXVII сесіі Генеральнай Асамблеі ААН. З 1987 — дырэктар навукова-даследчага Інстытута кінамастацтва ў Маскве. Народны дэпутат СССР (1989). Член-карэспандэнт АН БССР, доктар філалагічных навук, прафесар. Член Саюза пісьменнікаў СССР (з 1957). Член Беларускага ПЭН-цэнтра з 1989.

Памёр у 1994 г. ад хваробы сэрца.

​

Творчая дзейнасць

Як крытык і літаратуразнавец выступіў у друку ў 1950. Пісаў на беларускай і рускай мовах. Аўтар навуковых прац «Шлях да майстэрства: Станаўленне мастацкага стылю К. Чорнага» (1958)[3], «Культура творчасці» (1959), «Беларускі раман» (1961), «Становление жанра: Белорусский роман» (Масква, 1964), «Маштабнасць прозы» (1972), «Горизонты белорусской прозы» (Масква, 1974), «Здалёк і зблізку: Беларуская проза на літаратурнай планеце» (1976), «Кузьма Чорный: Уроки творчества» (Масква, 1977), «Лев Толстой и белорусская литература: Война и человек» (1978, даклад на VIII Міжнародны з'езд славістаў), «Літаратура, мы і час» (1979), «Браму скарбаў сваіх адчыняю…» (1980), «О современной военной прозе» (Масква, 1981), «Война и деревня в современной литературе» (1982), альбома «Сказ пра Івана Мележа» (1984), брашуры «Литература и проблемы века» (Масква, 1986), кніг літаратурнай крытыкі і публіцыстыкі «Выбери — жизнь» (1986), «Ничего важнее» (Масква, 1985), «Додумывать до конца» (Масква, 1988), «Отвоевались!» (Масква, 1990).

Выйшлі раман «Война под крышами» (1960), які разам з раманам «Сыновья уходят в бой» склалі дылогію «Партизаны» (1963, па сцэнарыю пісьменніка пастаўлена аднайменная кінадылогія, 1970), «Хатынская аповесць» (Масква, 1972; на беларускай мове ў 1976, інсцэніравана ў 1977), аповесці «Асия. Последний отпуск» (1975), «Каратели: Радость ножа, или Жизнеописание гипербореев» (1981), «Последняя пастораль» (часопіс «Новый мир», 1986). У 1985 г. на кінастудыі «Масфільм» пастаўлены двухсерыйны мастацкі фільм «Иди и смотри» (сцэнарый А. Адамовіча і Э. Клімава, апублікаваны ў 1986, у аснову якога пакладзены «Хатынская аповесць» і «Каратели…»). Фільм заняў першае месца на Сусветным кінафестывалі ў Маскве (1985), узнагароджаны залатым прызам. У 1987 г. выйшла кніга апавяданняў і эсэ «Моление о будущем». Адзін з аўтараў дакументальных кніг «Я з вогненнай вёскі…» (з Я. Брылём, У. Калеснікам, 1975) і «Блокадной книги» (з Д. Граніным, Масква, 1979, 2-е, поўнае выданне, у перакладзе на беларускую мову ў 1985).

А. Адамовіч адным з першых падняў у літатартуры тэму Чарнобыльскай катастрофы, яе сапраўдных маштабаў.

Быў узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны II ступені, Працоўнага Чырвонага Сцяга, «Знак Пашаны» і медалямі. Лаўрэат прэміі Міністэрства абароны СССР (1974) і Дзяржаўнай прэміі БССР імя Якуба Коласа (1976) — за «Хатынскую аповесць».

Фільм на сцэнарый А. Адамовіча «Ідзі і глядзі» трапіў у спіс фільмаў тэлевізійнага шоу «50 фільмаў, якія неабходна паглядзець, перш чым памерці».

​

Памяць

 

Капэрта Белпошты, выпушчана ў 2002 годзе да 75-годдзя Алеся Адамовіча. Мастак — Мікола Рыжы.

У Маскве ёсць Памятная шыльда Алесю Адамовічу на доме, у якім ён жыў. Дом знаходзіцца ў цэнтры горада па адрасе Бальшой Казіхінскі завулак 17 буд. 1.[4]

​

Бібліяграфія

• Собрание сочинений: В 4 т. Мн., 1981—1983;

• Избранные произведения: В 2 т. Мн., 1977;

• Шлях да майстэрства: Станаўленне мастацкага стылю К.Чорнага. Мн., 1958;

• Культура творчасці: Літ.-крытыч. артыкулы. Мн., 1959;

• Война под крышами: Роман. Мн., 1960;

• Беларускі раман: Станаўленне жанра. Мн., 1961;

• Партизаны: Дилогия. Мн., 1963;

• Сыновья уходят в бой: Роман. М., 1963; М., 1964; М., 1987 (Б-ка юношества);

• Война под крышами; Сыновья уходят в бой: Дилогия. М., 1965; М., 1969; М., 1970; М., 1971;

• Маштабнасць прозы: Урокі К.Чорнага. Мн., 1972;

• Война под крышами; Сыновья уходят в бой: Романы. Мн., 1973;

• Хатынская повесть. М., 1973; М., 1974; М., 1976; М., 1988 (Школьная б-ка);

• Горизонты белорусской прозы: Лит.-критич. статьи. М., 1974;

• Хатынская повесть. Мн., 1974;

• Асия; Последний отпуск: Повести. Мн., 1975;

• Здалёк і зблізку: (Беларуская проза на літаратурнай планеце). Мн., 1976;

• Лев Толстой и белорусская литература: (Война и человек). Мн., 1978;

• Блокадная книга (соавт. Д.Гранин). М., 1979; М., 1982; М., 1983; Л., 1984; Л., 1989;

• Літаратура, мы і час: Артыкулы і выступленні. Мн., 1979;

• «Браму скарбаў сваіх адчыняю…». Мн., 1980;

• Партизаны: Роман-дилогия. М., 1980 (Школьная б-ка); М., 1987;

• Каратели: Радость ножа, или Жизнеописания гипербореев. Мн., 1981;

• О современной военной прозе. М., 1981;

• Война и деревня в современной литературе. Мн., 1982;

• Хатынская повесть; О войне и мире: Повесть, публицистика. М., 1982;

• Хатынская повесть; Каратели. М., 1983;

• Ничего важнее: Современные проблемы военной прозы. М., 1985;

• Выбери — жизнь: Литературная критика, публицистика. Мн, 1986;

• Моление о будущем: Рассказы, эссе. М., 1987 (Б-ка «Огонек», № 39);

• Додумывать до конца: Литература и тревоги века. М., 1988;

• Хатынская повесть; Каратели; Последняя пастораль: Повести. М., 1989;

• Отвоевались! М., 1990;

• Прожито. М., 2001;

• …Имя сей звезде Чернобыль. Мн., 2006.